Synthetix — Bir Merkeziyetsiz Türev ve Finans Protokolü
Türev, taraflar arasında (2 ya da daha fazla olabilir) belirli bir değer varlığının, belirlenen gelecek tarihteki fiyatı ile alakalı finansal sözleşmedir. Türev ürünleri, yatırımcılar tarafından volatil piyasalarda kayıplardan korunmak için tercih ediliyor. Yatırımcı, varlığın fiyatının nasıl değişebileceği ile alakalı tahminde bulunarak sözleşme imzalar ve zamanı geldiğinde türev türüne göre alım satım işlemlerini yapar.
Peki nedir bu türev türleri? En çok kullanılan 3 türev tipine kısaca göz atalım;
1- Vadeli sözleşmeler, yatırımcıya değer varlığını önceden belirlenmiş bir tarihte, yine önceden belirlenmiş bir fiyattan satma ya da satın alma yükümlülüğü veren sözleşmelerdir. Vadeli sözleşme imzalayan taraflar sözleşmenin bitiş tarihi geldiğinde sözleşme koşulunu yerine getirmek zorundadırlar.
2- Opsiyonlar, vadeli sözleşmelerden zorunlu olmamalarıyla ayrılırlar. Aynı koşullar geçerlidir yalnız taraflar sözleşme koşullarını yerine getirmek zorunda değildirler.
3- Swap, eldeki değer varlığınının, başka bir değer varlığı ile takas görevini görür. Genellikle faiz araçlarına bağlı sözleşmelerdir.
Gelelim yazımızın konusu olan DeFi Synthetix protokolüne,
Synthetix, Ethereum ağı üzerinde yaratılmış, Synths adı verilen sentetik varlıkların ticaretini peer-to-contrat sistemiyle sağlayan bir DeFi protokolüdür.
Platform üzerinde kripto, emtialar ya da hisse senetleri gibi değer barındıran varlıklara akıllı kontratlar aracılığıyla sahip olabilirsiniz. Fakat elde tutacağınız varlık sadece fiyat bakımından aslını temsil eder, varlığın gerçek hayatta değeri yoktur.
Varlıkların fiyatları Chainlink servisi kullanılarak akıllı sözleşmelere yansıtılıyor.
Varlıkların tam listesine şuradan ulaşabilirsiniz. Inverse Synths varlıkların ve hisse senetlerinin işlemleri durdurulmuş durumda.
Sentetik varlıklar arasında sCEX ve sDEX torba ürünleri de bulunuyor. Bu ürünleri aldığınızda torba içerisindeki borsa coinlerini sentetik haline toplu biçimde sahip oluyorsunuz.
Inverse Synths dedik fakat nedir bu?
Protokol üzerinde 2 tip sentetik varlık var; Normal Synths ve Inverse Synths.
Normal Synths varlıkların fiyatı, bağlantılı olduğu değer varlığı ile aynı yönlü hareket eder. Başında ‘s’ harfi olan varlıklar Normal Synths’dır. BTC fiyatı yukarı yönlü 1000 dolar hareket ettiğinde sBTC fiyatı da aynı hareketi gösterir.
Inverse Synths varklıkların fiyatı adından da anlaşılabileceği üzere bağlantılı olduğu değer varlığının fiyatının zıttı bir hareket gösterir. Başında ‘i’ harfi olan varlıklar Inverse Synths’dır. BTC fiyatını 35.000 kabul edersek, BTC yukarı yönlü 1000 dolarlık bir hareket sonucu 36.000 dolar olarak işlem görürken iBTC 34.000 dolardan işlem görür.
Inverse Synths varlıklarda %+/-50 upper ve lower limitler bulunuyor. sBTC ve iBTC başlangıç fiyatlarını 30.000$ varsayarsak, iBTC sentetiğinin değeri 15.000$ ve 45.000$ olduğunda varlığın işlemi durdurulur ve fiyat oynamaları Inverse BTC’ye yansımaz.
Ayrıca Inverse Synths başlangıç değerinden uzaklaştıkça kaldıraç oranı yükselir ve fiyat hareketleri daha volatil olur.
Şu linke tıklayarak detaylı açıklamalara litepaper üzerinden ulaşabilirsiniz.
Bitcoin fiyatının düşeceğini düşünen birisi iBTC alarak riski ortadan kaldırabilir.
Peki bu varlıkları nasıl alıp satacağız?
Alım satım işlemleri için öncelikle sUSD sahibi olmalısınız. Paraswap, Zapper, Kwenta gibi borsalar aracılığıyla elinizdeki varlığı sUSD’ye çevirebilirsiniz.
Sentetik ürünlerin alım satım işlemleri ise, Synthetix tarafından yaratılan Kwenta borsası aracılığı ile yapılabiliyor.
Paylaştığım bağlantıya tıklayarak solda gördüğünüz ana sayfaya yönlendiriliyorsunuz. Sayfanın ortasında bulunan Start Trading butonuna basarak DEX’e giriş yapıyoruz.
Bizi dashboarda (kontrol, gösterge paneline) yönlendirecek, yandaki görselde işaretli alanların birine tıklayıp gerekli onayları vererek cüzdanımızı borsaya bağlıyoruz.
ETH miktarını girip swap işlemini tamamlıyoruz, gerekli onayları veriyoruz ve sUSD cüzdanımıza ekleniyor.(Benim giriş yaptığım cüzdanda ETH bulunmadığı için Insufficient Balance uyarısı aldım.)İşlemin hızını arttırmak için Gas Price kısmını arttırabilirsiniz.
Daha sonra sayfanın sol üst kısmında bulunan Exchange yazısına basarak sentetik varlıkları alıp satabileceğimiz bölüme giriyoruz.
Elimizdeki sUSD ile kontratı aktif olan varlığı satın alabiliyoruz, dilediğiniz zaman bu varlıkları satabilirsiniz. İşlemleri tersi yönde takip ederek tekrar ilk varlıklarınızı hesabınıza ekleyebilirsiniz.
Burada bir çizgi çekelim ve Synthenix protokolüne geri dönelim. Protokolün Synthetix Network Token isimli yönetim tokeni bulunuyor. Bu tokeni stake ederek hem pasif gelir elde edebilir hem de sUSD elde edebilirsiniz.
Sytnhenix.io sitesine dönecek olursak yandaki görselde görülebileceği üzere sağ üstte Staking kısmı bulunuyor.
Staking kısmına girip Stake kısmına tıklıyoruz.
Mint bölümünde elinizdeki SNX tokenleri stake ederek sUSD elde edebilirsiniz. Platformun Collateralisation Ratio’su (C-RATIO, Teminatlandırma Oranı) %750. Stake edilen 750$ değerindeki SNX’e karşı 100$ sUSD elde ediyorsunuz.
SNX token fiyatı arttığında daha fazla sUSD borcu alabilirsiniz fakat benim önereceğim bir eylem değil çünkü C-Ratio %750 oranının altına düştüğünde (litepaperda tampon bölge olduğundan bahsedilmiş fakat oran verilmemiş, aşağıdaki görselden inceleyebilrisiniz, ayrıca şu linkten litepapera ulaşabilirsiniz.) oran %750 olana kadar stake havuzundan SNX tokenlerinizi çekemezsiniz, havuza daha fazla SNX token ekleyerek oranı arttırabilir ya da elinizdeki sUSD sentetiklerini yukarıdaki resimde işaretli Burn bölümünde yakarak oranı dengeleyebilirsiniz.
Mevcut SNX staking ödülü %27.42. Bu oran zamanla değişebilir.
Şu an aktif 2 adet havuz var, aşağıdan bilgilere ulaşabilirsiniz.
Platform üzerinden ETH ya da renBTC taminat göstererek sUSD, sETH ve sBTC kredisi alabilirsiniz.
C-Ratio, borçlanacağınız miktar ve göstereceğiniz teminatın miktarına göre değişiyor. C-Ratio en az %130 olmalı yoksa platformun zarar etmesini engellemek için teminatınız otomatik satılır ve borcunuz ödenir. %5 likidasyon ücreti kesilir. Ödeyeceğiniz güncel faiz oranı ve platforma ödeyeceğiniz çıkarma ücreti görseldeki gibi, gelecekte bu değerler topluluk kararıyla değiştirilebilir.
Synthetix bir DAO’dur (Decentralized Autonomous Organization). Platform üzerinde kilitli varlığı (Stake edilmiş SNX gibi) olan kişiler, platformun geleceği ile alakalı kararların alınmasında rol oynar.
Ethereum ağı üzerinde, akıllı kontratların ağı çok meşgul etmesinden dolayı bazen çok yüksek işlem ücretleri ödenmek zorunda kalıyor. Ağ yoğunluğunu azaltmak, işlemleri ağ dışında gerçekleştirip sonra ana ağa kaydetmek amacıyla çeşitli Rollups (Layer-2 (L2)) çözümleri yaratılmaktadır.
Synthetix platformu kendi Layer-2 çözümünü Optimistic Mainneti üzerinde uygulamaya koymuştur, SNX tokenlerinizi stake ederek L2 çözümüne aktarabilirsiniz. Ayrıca solda işaretlediğim Switch to L2 kısmına tıklayarak cüzdanınızı otomatik olarak L2 çözümüne bağlayabilirsiniz.
Layer-2'ya geçtiğinizde sadece Staking kısmının aktif olduğunu göreceksiniz. Ayrıca Withdraw bölümü açılmış olacak, burası sayesinde varlıklarınızı tekrar Ethereum Mainnet’ine aktarabilirsiniz.
Sağ tarafta işaretlediğim uyarıyı dikkate alarak işlemlerinizi gerçekleştirin.
Layer-2 üzerinde sadece tek bir havuz aktif. Verilere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Synthetix 943.5M USD ile şu an üzerinde en yüksek varlık kilitli olan DeFi protokolleri arasında 15. sırada. Ayrıca en büyük merkeziyetsiz Türev protokolü.
Bir DeFi protokolü olan Synthetix’i olabildiğinince basit bir şekilde açıklamaya ve nasıl kullanabileceğinizi göstermeye çalıştım. Umuyorum faydalı bir yazı olmuştur. Sonraki DeFi incelemelerinde görüşmek dileği ile.
Keyifli Okumalar..